Ο πόλεμος στη Συρία και το προσφυγικό ζήτημα
Γράφει ο Γιώργος Αργυρόπουλος.
Αυτό που γίνεται στη Συρία είναι τρομακτικό. Μια ολόκληρη χώρα έχει διαλυθεί. Σε μια περιοχή που χαρακτηρίζεται από συχνές πολιτικές ανακατατάξεις, εσωτερικές διαμάχες, έντονες συγκρούσεις και πεδία μαχών, η Συρία δεν είχε απασχολήσει τη διεθνή κοινή γνώμη. Η Συρία κυβερνάται από το 1963 από το Αραβικό Σοσιαλιστικό Κόμμα Μπάαθ. Ο Μπασάρ αλ Άσαντ διαδέχθηκε στην προεδρία τον πατέρα του το 2000.
Οι αντιμαχόμενες δυνάμεις στη Συρία είναι πολλές. Έτσι έχουμε το καθεστώς Άσαντ από τη μία πλευρά και τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό από την άλλη που αποτελεί την αντιπολίτευση στον Άσαντ και αποτελείται από μικρές ομάδες υπέρ κοσμικού καθεστώτος. Παράλληλα υπάρχουν οι ακραίες ισλαμιστικές ομάδες Αλ Νούσρα και ISIS που επιβουλεύονται μεγάλη εδάφη στη συριακή επικράτεια και καταφέρνουν να επεκτείνουν την επιρροή τους σε αυτή. Όλα αυτά τα μέρη έχουν έρθει σε σύγκρουση μεταξύ τους για τον έλεγχο του συριακού πληθυσμού. Οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής Ρωσία και Αμερική παρακολουθούσαν τις εξελίξεις στωικά μέχρι που αποφάσισαν να επέμβουν για να διασφαλίσουν τα συμφέροντά τους στην περιοχή. Η Αμερική παρείχε βοήθεια πολεμώντας το ISIS υπέρ των Κούρδων χωρίς να δηλώνει τη στήριξή της στον Άσαντ με τον οποίο διαφωνεί στην άσκηση πολιτικής και έχουν αντικρουόμενα συμφέροντα. Όμως το ISIS δεν ελεγχόταν και εδώ κάπου εισέρχεται στην όλη διεκδίκηση η Ρωσία. Η Ρωσία υποστηρίζοντας το καθεστώς Άσαντ ήθελε να πολεμήσει την αυξανόμενη διείσδυση του Ισλαμικού Κράτους στην εδαφική επικράτεια της Συρίας. Η συμμετοχή της με αεροπορικούς βομβαρδισμούς καίριων στόχων των ακραίων ισλαμιστών διατρανώνει την πλήρη αντίθεσή της με το Ισλαμικό Κράτος αλλά και την υποστήριξή της σε μια λύση με το καθεστώς Άσαντ παρόν. Εδώ είναι που διαφωνεί η Αμερική. Η Τουρκία από την πλευρά της προσπαθεί να δείξει τον ηγεμονικό της χαρακτήρα υποστηρίζοντας τη συριακή αντιπολίτευση αλλά μη διαχωρίζοντας πλήρως τη θέση της από το Ισλαμικό Κράτος.
Αμερική και Ρωσία έχουν πολιτικές που μπορεί να μην είναι εκ διαμέτρου αντίθετες όπως παρουσιάζονται στα διεθνή μέσα αλλά για να υπάρξει σύγκλιση απόψεων θα πρέπει να γίνουν αμοιβαίες υποχωρήσεις. Μία χώρα όπως η Συρία δεν μπορεί να βρίσκεται σε κίνδυνο κατακερματισμού. Οι ισχυρές χώρες που κινούν τα νήματα οφείλουν να λάβουν υπόψη όλα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της γύρω περιοχής και να δράσουν αναλόγως.
Όμως υπάρχει και ένα ακόμα τεράστιο ζήτημα που προκύπτει από την κρίση στη Συρία. Χιλιάδες Σύριοι κάθε μέρα αδυνατώντας να ζήσουν πλέον στοιχειωδώς στη χώρα τους (καταστροφή των οικιών τους, απώλεια συγγενών κλπ) παίρνουν την απόφαση να μεταβούν προς την Ευρώπη αναζητώντας καλύτερη τύχη. Ο ΟΗΕ έχει ανακοινώσει ότι ο αριθμός των προσφύγων που εγκατέλειψαν τη χώρα λόγω του πολέμου έφτασε τα 4.000.000. Είναι η χειρότερη προσφυγική κρίση από τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και πλέον εισερχόμαστε στο 5ο έτος αυτής. Πάνω από 220.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί στην εμφύλια σύγκρουση και περισσότεροι από 12.200.000 άνθρωποι εξακολουθούν να χρειάζονται βοήθεια ώστε να διασωθούν.
Η θέση της Ελλάδας είναι δυσμενής. Οι προσφυγικές ροές με τη βοήθεια κυκλωμάτων περνάνε στην Τουρκία και από εκεί φθάνουν στις ακτές των νησιών του βορειοανατολικού Αιγαίου. Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 608.000 άνθρωποι έχουν φθάσει συνολικά στην Ελλάδα. Το πρόβλημα, όμως, εκκινεί από το βασικό κανονισμό για τη μετανάστευση που υπάρχει στην Ευρώπη. Ο κανονισμός Δουβλίνο ΙΙ (ή Κανονισμός 343/2003) είναι νομικό κείμενο που θεσπίστηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση και καθορίζει τη χώρα η οποία θα είναι υπεύθυνη για να δώσει άσυλο στον αιτούντα πρόσφυγα. Σύμφωνα με τον Κανονισμό Δουβλίνο ΙΙ, ο μετανάστης δικαιούται να ζητήσει άσυλο στην ευρωπαϊκή χώρα στην οποία θα εισέλθει την πρώτη φορά. Μετανάστες οι οποίοι εισέρχονται στην Ελλάδα και κατόπιν μεταβαίνουν σε άλλη χώρα για να αιτηθούν άσυλο θα πρέπει, σύμφωνα με τον κανονισμό Δουβλίνο ΙΙ, να επιστρέφονται πίσω στην Ελλάδα. Όπως γίνεται κατανοητό αυτό οδηγεί σε απομόνωση την Ελλάδα και την κρατά δέσμια στα υπόγεια συμφέροντα γειτονικών της χωρών. Ο μη επαρκής έλεγχος από την Τουρκία και το πέρασμα των προσφύγων στην Ελλάδα οδηγεί, μέσω του Δουβλίνο ΙΙ, σε κρίση τον κρατικό μηχανισμό ο οποίος πασχίζει να δώσει λύση σε ένα μείζον πρόβλημα. Χιλιάδες ζωές εγκλωβίζονται και αδυνατούν να πράξουν τα όνειρά τους που πλέον λόγω της κατάστασης στη χώρα μας, δεν είναι πρώτη επιλογή για να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους.
Καταλήγοντας η προσφυγική κρίση δεν είναι σοβούσα αλλά καθημερινά παρατηρούμε τα αποτελέσματά της ειδικά στα νησιά. Η σημερινή Ελλάδα δεν μπορεί να δεχτεί το κύμα αυτό των ανθρώπων που εισρέουν κατά χιλιάδες. Πρέπει να βρεθεί λύση ευρωπαϊκή αλλά και διεθνής ώστε να τεθεί τέλος στον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία και βήμα-βήμα να αντιμετωπιστούν οι συνέπειές του πάνω στις χιλιάδες των κατοίκων της. Ας ελπίσουμε να υπάρξουν πρωτοβουλίες που θα δώσουν πάλι ελπίδα σε αυτούς τους ανθρώπους.
Γιώργος Αργυρόπουλος, Δικηγόρος, ΜΔΕ Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικής Επιστήμης.
