Αυτοδιοίκηση vs Κακοδιοίκηση
Του Γιώργου Αργυρόπουλου (Ασκούμενος δικηγόρος, μεταπτυχιακός φοιτητής του Δημοσίου δικαίου και Πολιτικής επιστήμης Νομικής Δ.Π.Θ., Yποψηφιος δημοτικος συμβουλος Δήμου Χαιδαρίου με το συνδυασμο του Ηρακλη Δρουλια)
Στην Ελλάδα η αυτοδιοίκηση είναι ένας θεσμός που ενώ εννοιολογικά δίνει ένα στίγμα μη εξάρτησης από το κεντρικό πολιτικό σκηνικό και υπηρετεί τη διοίκηση των τοπικών πραγμάτων εντούτοις έχει αποκτήσει μία εντελώς αντίθετη εικόνα αναφορικά με τη διαχείριση των οικονομικών της και τις περιπτώσεις διαφθοράς που είναι πολύ υψηλές για έναν τέτοιο θεσμό.
Στην ετήσια έκθεση του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης οι ΟΤΑ α’ και β’ Βαθμού εμφανίζουν υψηλά ποσοστά κακοδιοίκησης με το παράλληλο φαινόμενο της διαφθοράς. Οι τομείς όπου επικεντρώνεται η κακοδιοίκηση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι κυρίως οι πολεοδομίες, το περιβάλλον, οι μεταφορές, τα δημοτικά έργα, οι άδειες καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, οι δημοτικές επιχειρήσεις που είναι σχεδόν όλες ελλειμματικές. Επίσης, σημαντικό σύμπτωμα κακοδιοίκησης και κατάφωρης παραβίασης της νομιμότητας αποτελεί και η άρνηση εκτέλεσης ή συμμόρφωσης των ΟΤΑ και των δύο βαθμών σε δικαστικές αποφάσεις.
Η αυτοδιοίκηση ανέκαθεν προσφερόταν για κομματικά πατροναρίσματα. Οι υποψήφιοι δήμαρχοι και οι συνδυασμοί τους προέρχονταν άμεσα από τις βουλήσεις των κομματικών προεκλογικών επιτροπών και στηρίζονταν καθ’ όλη τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας από τον τοπικό κομματικό μηχανισμό. Οι εκλεγμένοι κάθε φορά τοπικοί άρχοντες εξυπηρετούσαν τις κομματικές επιθυμίες με διορισμούς, αναθέσεις έργων και αδιαφανές πλαίσιο λειτουργίας, με την τοπική κοινωνία μάλιστα να γνωρίζει τι γίνεται. Με αυτά τα δεδομένα, η συνταγματική εγγύηση της τοπικής αυτοδιοίκησης με την αποκλειστική διοίκηση των τοπικών πραγμάτων χωρίς εξαρτήσεις αλλά με εγγυήσεις ανεξαρτησίας από την κεντρική εξουσία έχει διαστρεβλωθείς στην πράξη. Ιστορικά, τόσα χρόνια ήταν ένα προνομιακό πεδίο διείσδυσης των κομμάτων στην μικρή τοπική κοινωνία και αλλοιώνοντας την εισάγοντας τα ‘’ήθη’’ τους. Επιδίωξαν ένα νέο τρόπο θέασης των πραγμάτων. Αποκλειστικά ωφελιμιστικό, ατομικιστικό και χωρίς συλλογικό ενδιαφέρον.
Η αυτοδιοίκηση λοιπόν η οποία ως θεσμός ξεκίνησε με τις καλύτερες προυποθέσεις ως δημοκρατική κατάκτηση έναντι των φεουδαρχικών καθεστώτων του Μεσαίωνα. Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 102 του Ελληνικού Συντάγματος η διοίκηση των τοπικών υποθέσεων ανήκει στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού. Υπέρ των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης συντρέχει τεκμήριο αρμοδιότητας για τη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων. Νόμος καθορίζει το εύρος και τις κατηγορίες των τοπικών υποθέσεων, καθώς και την κατανομή τους στους επί μέρους βαθμούς (α’ Δήμοι και β’Περιφέρειες). Το πλαίσιο αυτό εξειδικεύεται από τους νόμους 3463/2006 (Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων) και το νόμο 3852/2010 (Πρόγραμμα Καλλικράτης). Βέβαια το συνταγματικό και νομικό πλαίσιο της τοπικής αυτοδιοίκησης στην πράξη δεν είναι και τόσο υψηλών προδιαγραφών αφού τόσα χρόνια ήταν άθυρμα πολιτικών ανταγωνισμών και διεκδικήσεων σε σημείο ολόκληρες περιφέρειες να ‘’βάφονται’’ ένα συγκεκριμένο χρώμα και να είναι υποταγμένες στο σύστημα συμφερόντων του εκάστοτε κόμματος.
Η λύση απέναντι σε αυτή την κατάσταση είναι η επανοηματοδότηση και η πρόσδοση εκ νέου αξίας στο θεσμό στην κατεύθυνση του πολιτικού και κοινωνικού ελέγχου από το σύνολο των δημοτών, τη δημιουργία ειδικών γραφείων όπως του καταναλωτή που τώρα δειλά δειλά αρχίζουν να γίνονται, η ενίσχυση του θεσμού του Συνηγόρου του Δημότη και η επέκτασή του σε όλο και περισσότερους δήμους, η απλοποίηση των δημοτικών λειτουργιών στην εξυπηρέτηση του πολίτη από ένα απλό πιστοποιητικό μέχρι μια συγκεκριμένη πραγματογνωμοσύνη ή γνωμοδότηση επί ενός θέματος. Επίσης, η άμεση επαφή δημοτικής αρχής και δημοτικών συμβούλων με τους δημότες, η καταγραφή και ουσιώδης έρευνα παραπόνων και προτάσεων, η τουριστική προβολή και ανάπτυξη του δήμου, η ουσιώδης πολιτιστική του δράση με σημαντικό εκπαιδευτικό περιεχόμενο.
Τα παραπάνω είναι μερικά στοιχεία για το πώς μπορούμε να περάσουμε από την κακοδιοίκηση και την αδιαφορία στην πραγματική αυτοδιοίκηση με τη συμμετοχή των δημοτών στην παραγωγή του αυτοδιοικητικού έργου. Η αυτοδιοίκηση μπορεί να γίνει το έναυσμα για εκ βάθρων κοινωνικές αλλαγές που από τοπικό επίπεδο μπορούν να διαμορφώσουν και το κεντρικό κοινωνικό τοπίο.
